Çikolata kisti, çoklukla kendini pelvik kesimde ağrılar ile gösterir ve bu ağrılar, ekseriyetle âdet periyotlarında ortaya çıkmaktadır. Regl devri, pek çok hatun için sancılı geçiyor olsa da, çikolata kistinin varlığında bu sancılar çok daha şiddetli olabilir ve ağrıların müddeti de uzayabilir. Evet çikolata kisti nedir? Öteki hangi cins belirtilerle kendini gösterir? Endometriozis (çikolata kisti) nedeniyle ne tıp komplikasyonlar görülebilir? Tedavisi dahil olmak üzere, endometriozis (çikolata kisti) hakkında merak ettiğiniz her şey…
Endometriyum dokusu, sıradanda rahim içinde gelişen bir dokudur. Bu dokuya emsal bir dokunun rahmin dışında da gelişmesi endometriozis, halk arasında bilinen ismiyle “çikolata kisti” olarak tanımlanan tıbbi bir durumdur. Çoklukla alt karın yerinde ağrı ile kendini gösterir. Ağrılara şiddetli kramplar ve velev kısırlık da eşlik edebilir. Pelvik kesimdeki dokularda, rahimdeki fallop tüplerinde ve yumurtalıklarda meydana gelen çikolata kisti, nadir olarak mesane ya da bağırsak üzere ortamlara, yani pelvik nahiyenin dışına da yayılabilir.
Mütehassıslar, üreme çağındaki milyonlarca bayanın çikolata kistinin olduğunu ama gerçek vaka sayısının çok daha ziyade olabileceğini belirtmektedir. Zira, semptomlar her bayanda birebir halde görülmeyebilir. Rahim içinde gelişen endometriyum dokusuna benzeyen bu doku da regl devrinde kalınlaşmakta ve kanama yoluyla vücuttan dışarı atılmaktadır. Lakin, bu doku olağan kanallar yoluyla vücut dışına atılamadığından, içeride kalmaktadır. Bu da, kistlerin oluşmasına neden olmaktadır.
Bu dokular, muhit dokuları da rahatsız etmektedir ve devranla, yara ve yapışmalar meydana gelmektedir. Vakalarda, çoklukla regl devirlerinde ağrı ve kramplar meydana gelmektedir. Çikolata kisti, doğurganlık dertlerinin ortaya çıkmasına da neden olabilir. Gelgelelim, umumiyetle çeşitli tedavi seçenekleri ile tedavi edilmektedir.
Çikolata kisti belirtileri nelerdir?
Çikolata kisti, ekseriyetle kendini pelvik kesimde ağrılar ile gösterir ve bu ağrılar, umumiyetle âdet devirlerinde ortaya çıkmaktadır. Regl periyodu, pek çok bayan için sancılı geçiyor olsa da, çikolata kistinin varlığında bu sancılar çok daha şiddetli olabilir ve ağrıların mühleti de uzayabilir. Çikolata kistinin en yaygın belirtileri ise şöyledir:
- Âdet periyotlarında ağrı: Batın yerindeki ağrı regl devrinden evvel başlayabilir. Velev, regl periyodu bittikten sonra birkaç gün daha devam edebilir. Pelvik kesimdeki ağrılara, karın ve bel ağrıları da eşlik edebilir.
- Cinsî bağ sırasında ağrı: Cinsî birleşme sırasında ya da cinsî münasebet sonrasında ağrı ve acı hissedilebilir.
- Tuvalet sırasında ağrı: Regl devrindeyken tuvalete çıkıncı pelvik yerde ağrılar meydana gelebilir.
- Sıradan olmayan, âdet dışı kanama: Regl devirleri, sıradandan daha ağır olabilir ya da kanamalar daha ziyade olabilir.
- Üreme meseleleri: Çikolata kisti, kısırlık tedavisi olmak için doktora başvuran çiftlerde en çok tanısı hususların dertlerin başında gelmektedir.
- Başka belirtiler: Âdet dönemi sırasında ishal ya da kabız oluyorsanız, vücutta olağan olmayan bir şişkinlik, mide bulantısı ya da yorgunluk ve halsizlik varsa, hekiminize danışmalısınız.
Âdet periyodunda yaşanan ağrıların ne şiddette olduğu, sorunun ne boyutta olduğunu tam olarak göstermeyebilir. Hafif bir kistiniz olsa bile çok ağrı hissedebilirsiniz ya da ağır kistlerde hiç ağrı olmayabilir. Çikolata kistleri, bazen pelvik ortamdaki ya da bağırsaklardaki sorunlar ile karıştırılabildiğinden, tanısı zorlaşabilir.
Ne vakit doktora gitmeli?
Çikolata kisti ile ilgili saydığımız belirtiler sizde de görülüyorsa, doktora gitmeniz ve muayene olmanız değerlidir. İlerleyen vakalarda, çikolata kistlerinin idaresi zorlaşabilir. Bu nedenle, tüm olumsuz sıhhat koşullarında olduğu üzere, erken teşhis sorunun daha uygun yönetilmesini sağlayabilir.
Çikolata kisti neden olur?
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, belirtilen olası risk faktörleri şöyledir:
- Âdet kanamasının geçmişe kaçması: Çikolata kistinde, rahim içindeki endometriyal dokuları içeren âdet kanı fallop tüplerine akıllıca arkaya akar. Bu da kanın vücut dışına çıkmak alanına pelvik boşluğu doldurmasına neden olur. Bu dokular, pelvik ortamdaki duvarlara ve organlara yapışarak kalınlaşmaya devam edebilir.
- Ameliyat izi yerleşimi: Sezaryen ile tevellüt üzere cerrahi operasyonlardan sonra ortamdaki kesiklere endometriyal hücreler yerleşebilir.
- Endometriyal hücre nakli: Lenf sistemi ya da kan damarları bu dokuların vücudun vesair kesimlerine sahih gitmesine neden olabilir.
- Bağışıklık sistemine bağlı bozukluklar: Bağışıklık sisteminde var olan bir sorun, vücut içinde büyüyen endometriyal gibisi dokuların yok edilmesini engelleyebilir.
Kimlerde daha çokça görülür?
- Tevellüt yapmamış olmak
- Âdet kanamalarının erken yaşta başlaması
- Menopoz yaşının geç olması
- Âdet döngülerinin 27 günden daha kısa sürmesi
- Âdet kanamalarının birkaç günden daha ziyade sürmesi
- Vücuttaki östrojen hormonu seviyelerinin çokça olması
- Vücut Kitle İndeksi’nin sıradanın altında olması
- Ailede çikolata kisti hikayesi
- Üreme sistemindeki anormallikler
- Altta yatan gayri sıhhat problemleri
Komplikasyonlar nelerdir?
- Kısırlık
Çikolata kisti ile ilişkilendirilen en yaygın meselelerden biri doğurganlık ile ilgili meselelerdir. Çikolata kisti gelişen hatunların neredeyse yarısında doğurganlık meseleleri görülmektedir. Olağan koşullarda, gebeliğin oluşabilmesi için yumurtanın yumurtalıklardan salındıktan sonra fallop tüplerine geçerek sperm ile döllenmesi ve akabinde rahim duvarına tutunması gerekir. Embriyo, burada gelişir. Çikolata kisti, fallop tüplerinde tıkanmaya neden olduğundan, yumurta ve spermin döllenmesine handikap olabilir. Çikolata kistiniz varsa, bilirkişiler gebelik yaşının ertelenmemesi gerektiğini ve ilerleyen devirlerde daha berbata gidebileceğini belirtmektedir.
- Kanser
Yumurtalıklarda bulunan kanser hücreleri, çikolata kisti olan bayanlarda daha ziyade görülmektedir. Yeniden de, bir bayanda yumurtalık kanseri gelişme riskinin düşük olduğu unutulmamalıdır. Çikolata kistinin bu riski arttırdığını gösteren çalışmalar mevcut olsa da, ihtimalin düşük olduğu belirtilmektedir. Bazen, çikolata kisti ile kontaklı olan öteki bir kanser tipi, hayatın daha sonraki periyotlarında ortaya çıkabilir.
Çikolata kisti nasıl teşhis edilir?
Muayene için gittiğinizde hekiminiz, yaşadığınız belirtileri tanım etmenizi, ağrının hangi yerlerde olduğunu ve hangi devirlerde görüldüğünü belirtmenizi isteyecektir. Teşhis için çoklukla şunlar kafidir:
- Pelvik muayene: Hekimin pelvik nahiyeyi eliyle muayene etmesini içerir. Elle yapılan muayenede, yara dokuları ve kistler denetim edilir. Lakin, küçük çikolata kistlerini tespit etmek mümkün olmayabilir.
- Ultrasonografik muayene: Yüksek frekanslı ses dalgaları ile gerçekleştirilen ultrasonografik muayene ile üreme organlarının durumu gözlemlenir. Standart bir ultrason muayenesinde çikolata kistinin varlığı görülmeyebilir. Gelgelelim, tekrar de çikolata kisti ile ilişkili kistler görünebilir.
- Laparoskopi: Birtakım vakalarda, laparoskopi pratiği yapılması önerilebilir. Bu süreç sırasında, umum aneztezi altında kesi açılır ve ince bir alet aracılığıyla kistik dokular gözlemlenmektedir.
Çikolata kisti nasıl tedavi edilir?
Çoklukla ilaçlar ve bazen cerrahi müdahaleler ile tedavi edilen çikolata kistinin nasıl tedavi edileceğini hekiminiz belirleyecektir. Ayrıyeten, belirtilerin şiddeti ve doğurganlık ile ilgili beklentileriniz de tedavi biçimini etkileyebilir. Umumî olarak tedavi seçenekleri şöyledir:
- Âdet periyotlarında görülen ağrı ve sancıların hafiflemesi için ağrı kesici ilaçlar önerilebilir. Gebe kalmaya çalışan bayanlarda, ağrı kesicilere hormonal ilaçlar da eşlik edebilir.
- Tevellüt denetim hapları ve vajinal halkalar, hormonların denetim altına alınmasını sağlayabilir.
- Gn-Rh agonistleri ve antagonistleri. Yapay bir menopoza neden olan bu ilaçlar, regl kanamalarını engelleyerek kistik dokuların büzüşmesine yardımcı olmaktadır. İlaçları kullanmayı bıraktıktan sonra, regl döngülerinin tekrar sıradana dönmesi ile birlikte gebe kalmanız mümkündür.
- Âdet döngülerini durduran progestin terapileri de bir tedavi seçeneğidir.
- Vücuttaki östrojen hormonu seviyelerini düşüren aromataz inhibitörleri ilaçları tercih edilebilir. Bu ilaçların, umumiyetle hormonal tevellüt denetim hapları ile birlikte kullanılması önerilmektedir.