Menopoz ile birlikte bayan hayatının yeni bir periyodu başlar ve bu periyotla ilişkili kimi sıhhat değişimleri kelam mevzusudur. Hayatınızın bu yeni devrinde sıhhatinizi korumak için, muhtemel sıhhat problemlerini bilmek ve riskleri minimuma indirmek biçimde hareket etmek kıymetlidir.
Menopoz sonrası sıhhatte nasıl değişimlerolur?
Bayanın regl devirlerinin başlaması ile birlikte başlayan üreme çağı, yeniden vücudun yumurtlamayı bırakması, yani regl devirlerinin bitmesi ile sona erer. Bayanlarda orta yaşlarda girilen menopoz periyodu, vücuttaki hormonal değişimleri de beraberinde getirir. Menopoz, sıhhat mütehassısları tarafından üç aşamalı bir süreç olarak kıymetlendirilmektedir:
- Menopoz Öncesi Devir (Perimenopoz): Bayanlar menopoza girmeden evvelki 8-10 yıl içerisinde, yumurtalıkların ürettiği östrojen hormonu seviyesi giderek azalır.
- Menopoz Devri: Bayanın regl devirlerinin bir yıl boyunca büsbütün durduğu devirdir.
- Menopoz Sonrası Periyot (Postmenopoz): En az 12 aydır âdet kanaması görülmedikten sonraki periyot.
Bir bayan, ortalama 51 yaşında menopoz devrine girer. Ama, her bayanın vücudu farklı olduğundan 40 ile 60 yaş aralığında bir mekanda menopoza girmeniz mümkündür. Kaç yaşında menopoza gireceğiniz, size hususî koşullara bağlıdır. Genetik faktörleri ya da geçirilen cerrahi operasyonlar üzere çeşitli faktörler, menopoza girme yaşınızı etkileyebilir. Ama, menopoz bir bayanın ömrünün sıradan bir kesimidir.
Menopoz sonrası periyoda giriş yaptığınızda, giderek azalan östrojen hormonu seviyeleri artık düşük halde kalır. Bu süreçte, artık gebe kalmanız mümkün değildir ve adet kanamaları gerçekleşmez. Bir bayanın menopoza girmesi ile birlikte, birtakım sıhhat sıkıntılarının riski de üreme çağında olduğu periyoda nazaran daha fazladır:
- Kemik Erimesi
- Kalp Marazları
- Depresyon üzere ruhsal meseleleri
- Vajina sıhhatinde değişimler (Örn. Vajinal kuruluk)
Bu risklerde artış laf konusu olduğunda, doktora yapılacak sistemli ziyaretler ve hayat koşullarının sağlıklı bir biçimde ayarlanması, risk faktörlerini azaltmanıza da yardımcı olacaktır.
Kemik Erimesi
Tıpta “osteoporoz” ve halk arasında kemik erimesi olarak bilinen bu durum, kemiklerin giderek incelmesine neden olur. Menopoz sonrası devirde, adet döngülerinin sona ermesi ile birlikte kemik yoğunluğunda bir değişim meydana gelebilir.
Kemik erimesi, bayanlarda ekseriyetle menopoza girdikten sonraki birinci birkaç yıl içerisinde görülmektedir. Nedeni; vücutta azalan östrojen hormonu seviyeleridir. Bir bayan, 60 yaşına geldiğinde, kemik yoğunluğunda ortalama %25 orantısında azalma yaşayabilir.
Kemik erimesi ile birlikte; bilek, kalça ve omurgalarda görülen kemik çatlakları da daha yaygındır.
Kemik erimesini denetim altına almak ve önlemek için:
- Tertipli olarak D vitamini takviyesi kullanmalı
- Kalsiyum bedeli yüksek besinler tüketmeli (Gerekli durumlarda kalsiyum takviyesi kullanmalı)
- Kimseye münasip olarak hazırlanmış bir egzersiz rutini uygulanmalı
- Güç üreten egzersizler tercih edilmeli
- Sigara tasarrufu bırakılmalı
- Alkol alımına dikkat edilmeli
Birtakım durumlarda, östrojen terapisi üzere tıbbi tedaviler gerekebilir. Bununla ilgili olarak hekiminizle konuşarak haber alabilirsiniz. Gelgelelim, hormon terapisi herkes için mütenasip bir tedavi seçeneği değildir.
Kalp ve damar marazları
Menopoza girmek, direkt kalp marazı nedeni olmasa da, bir risk faktörü olduğu söylenebilir. Vücuttaki hormonal değişimlere bağlı olarak, menopoz sonrasında berbat kolesterol seviyeleri artış gösterebilir. Mütehassıslar, menopoz sonrası devirde her 3 bayandan 1’inde kalp ve damar marazı geliştiğini belirtiyor.
Menopoza girdikten 10 yıl sonra, bayanlarda görülen kalp bunalımı vakaları da artış göstermektedir. Bu nedenle, menopoz sonrası periyotta sağlıklı ömür stili alışkanlıkları edinmek, kalp ve damar illetleri riskini yönetmenize yardımcı olacak. Yapmanız gereken; sağlıklı ve istikrarlı bir beslenme programı uygulamak, nizamlı bir egzersiz rutinine sahip olmak ve sigara/alkol tasarrufundan kaçınmaktır.
Menopoz sonrası devirde yaşanan gayrı rahatsızlıklar
Kimi bayanlar, menopoza girdikten sonra, menopoz öncesi devirde yaşadığı belirtiler de ortadan kalkar. Lakin, bu belirtiler birtakım bayanlarda devam emektedir. Evet, menopoz sonrası periyotta yaşanabilecek başka rahatsızlıklar nelerdir?
- Menopoza girildikten sonra birinci 1-2 yıl içerisinde sıcak basmaları devam edebilir.
- Ruh hali değişimleri görülebilir. Depresyon riski artabilir. Ruh halinizde değişimler kelam hususuysa, bir bilirkişiyle görüşerek destek alabilirsiniz.
- Vajinal kuruluk, menopoz sonrası periyotta yaygın olarak görülür. Cinsî sıhhati olumsuz etkileyebilen ve enfeksiyonlara neden olabilen vajinal kuruluğu azaltmak için, suda çözünebilir kayganlaştırıcılar kullanılabilir. Bu, cinsî bağ sırasında yaşanan rahatsızlığı da azaltacaktır.
Vücudunuzda yaşanan bu tip değişimler hakkında hekiminizi bilgilendirerek, gerekli tedaviler hakkında haber alabilir ve bir tedavi planlamasına gidebilirsiniz.
Hekim muayenesi
Menopoza girdikten sonraki periyotta de hekiminizi nizamlı olarak ziyaret etmeye devam edin. Yapılacak nizamlı denetimler, bu süreçte yaşayabileceğiniz rahatsızlıkların önlenmesinde de size yardımcı olacaktır.
Menopoz sonrası devirde hekiminizin uygulayabileceği testlerden kimileri
- Kemik erimesi testi
- Göğüs kanseri ve çeşitli kanser taramaları
- Mamogram
- Pelvik muayene
- Üç yılda bir Pap Smear Tesi
- Jinokolik testler
- Aşı
Menopoz sonrası periyotta vajinal kanama yaşanması durumunda, kesinlikle hekiminizi bilgilendirin. Bu durum, altta yatan önemli bir sıhhat problemine işaret ediyor olabilir.
Umumî Sıhhat Idaresi
Menopoz sonrası periyotta, sıhhatinize dikkat etmeniz değerlidir.
Umum vücut sıhhatinizi korumak için, bu periyotta şunları uygulamalısınız:
- Sağlıklı ve istikrarlı beslenin: Sağlıklı beslenmenizi sağlayacak besinler cephesinden istikrarlı bir beslenme programı oluşturun. Fazla tuz ve şeker tüketiminden kaçının. Bunlar, umumiyetle işlenmiş besinlerde daha ağır olduğundan, işlenmiş besin tüketiminden kaçının. Menopoz ile birlikte, artık daha fazla D vitamini ve kalsiyuma muhtaçlık duyarsınız. Kalsiyum istikametinden varlıklı besinler tüketmek ve D vitamini takviyeleri almak, bu süreçte umumî sıhhat idaresi açısından yararlı olacaktır.
- Egzersiz rutininizi koruyun: Güç egzersizleri yapmak ve tertipli bir egzersiz rutinine sahip olmak, sıhhatinizi korumak ve mümkün risk faktörlerini azaltmak için son nokta değerlidir.
- Hekim muayenelerini aksatmayın: Her yıl gerçekleştirdiğiniz hekim ziyaretlerine menopoz sonrası devirde de devam edin. Yapılacak denetimler, mümkün risk faktörlerini görmenize ve önlemenize yardımcı olabilir.
- Istenilmeyen alışkanlıklardan uzak durun: Menopoz sonrası devirde sigara içmeyin ve alkol tüketiminde ölçülü davranın.
Sonuç olarak;
Menopoz periyodunda, kalp damar marazları ve kemik erimesi riski başta olmak üzere, birtakım olumsuz sıhhat koşullarının riski artış gösterir. Bu nedenle, hayatınızın her periyodunda olduğu üzere, menopoz öncesi ve sonrası periyotlarda de sağlıklı bir hayat usulüne sahip olmak son radde kıymetlidir. Bu süreçte, hekim ziyaretleri ihmal edilmemeli, sağlıklı bir beslenme ve egzersiz usulü, hayat üslubuna dönüştürülmelidir. Tüm bunlar, uzun vadede pek çok riski azaltacaktır.
KAYNAK